Υπάρχουν 19 με 40 διαφορετικά είδη δαμάσκηνων. Από αυτά, μόνο δύο, το Ευρωπαϊκό δαμάσκηνο και το Γιαπωνέζικο δαμάσκηνο έχουν εμπορική σημασία σε όλο τον κόσμο. Επίσης, η διατροφική σύνθεση των δύο ειδώνθεωρείται παρόμοια.
Το ευρωπαϊκό δαμάσκηνο πιστεύεται ότι ανακαλύφθηκε πριν από περίπου 2000 χρόνια, με την προέλευσή του κάπου κοντά στην Κασπία Θάλασσα. Ο καρπός εισήχθη στις ΗΠΑ τον 17ο αιώνα από προσκυνητές, ενώ η το ιαπωνικό δαμάσκηνο έχει την προέλευσή του στην Κίνα, αλλά καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία. Το ιαπωνικό δαμάσκηνο εισήχθη στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα, οι κύριοι παραγωγοί των εμπορικά καλλιεργούμενων δαμάσκηνων είναι ΗΠΑ, Σερβία, Κίνα και Ρουμανία.
Με τη μετανάστευση τα δαμάσκηνα εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη. Σήμερα, η Καλιφόρνια των ΗΠΑ είναι ο κορυφαίος παραγωγός δαμάσκηνων (αποξηραμένα δαμάσκηνα) παγκοσμίως .
Βιταμίνες
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης Κ1, αφού τα 100 g καλύπτουν το 50% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες ριβοφλαβίνης, νιασίνης και βιταμίνη Β6. Ένα φλιτζάνι από χυμό δαμάσκηνο (250g) παρέχει παρόμοιες ποσότητες ριβοφλαβίνης, νιασίνης και βιταμίνης C..
Ο χυμός δαμάσκηνου περιέχει λιγότερες λιποδιαλυτές βιταμίνες από ότι τα αποξηραμένα δαμάσκηνα, γιατί αφαιρείται λίγος πολτός και φλούδα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ1, υψηλότερη από οποιοδήποτε άλλο φρούτο, φρέσκο ή αποξηραμένο, και είναι συγκρίσιμο με τα κάσιους και τα φουντούκια. Η βιταμίνη Κ1 στα αποξηραμένα δαμάσκηνα είναι 51–68 μg/100 g, ενώ στα φρέσκα δαμάσκηνα είναι μόνο 4,4–7,9 μg/100 g. Ωστόσο, υψηλές ποσότητες βιταμίνης Κ μπορεί να επηρεάσουν αντιπηκτική θεραπεία και θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που ακολουθούν αυτή την αγωγή.
Μέταλλα
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα είναι καλή πηγή χαλκού , κάλιου , μαγγάνιουκαι μαγνήσιου. Ο χυμός δαμάσκηνου έχει παρόμοια υψηλή περιεκτικότητα σεχαλκό, μαγγάνιο, κάλιο, αλλά και σε σίδηρο. Ωστόσο, ο χυμός δαμάσκηνου έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε σίδηρο σε σχέση με τα αποξηραμένα δαμάσκηνα.
Η ποσότητα των μετάλλων στα αποξηραμένα δαμάσκηνα και τα προϊόντα τους σχετίζεται άμεσα με την περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα του φρέσκου δαμάσκηνου, που μπορεί να είναι αρκετά μεταβλητά και εξαρτάται από την ποικιλία, το έδαφος, τις συνθήκες καλλιέργειας και γεωργικές πρακτικές (όπως τα λιπάσματα).
Παρακάτω παραιτείται ένα πίνακας με τις βιταμίνες και τα μέταλλα των αποξηραμένων δαμάσκηνων έναντι του χυμού από δαμάσκηνο.
| Θρεπτικά συστατικά | Αποξηραμένα δαμάσκηνα | Χυμός δαμάσκηνου |
| Μερίδα | 100γρ | 256γρ |
| Υδατάνθρακες | 33,2 | 32,4 |
| Φυτικές ίνες | 18,7 | 6,8 |
| Ca(mg) | 3,3 | 3,4 |
| K(mg) | 15,6 | 15 |
| Fe(mg) | 5,2 | 16,8 |
| Mg(mg) | 9,8 | 8,6 |
| P(mg) | 5,5 | 5,1 |
| Cu(mg) | 31,2 | 19,3 |
| Mn(mg) | 13 | 16,8 |
| Se(μg) | 0,5 | 2,7 |
| Zn(mg) | 4 | 4,9 |
| Vit A | 4,3 | 0 |
| Vit C | 0,7 | 11,7 |
| Vit E | 2,9 | 2,1 |
| Vit K1 | 49,6 | 7,3 |
| B1 | 4,3 | 3,4 |
| B2 | 14,3 | 13,8 |
| Β3 | 11,8 | 12,6 |
| Β6 | 12,1 | 32,8 |
ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ ΟΣΤΩΝ
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα περιέχουν πολλές ενώσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην υγεία των οστών και πιθανώς να δρουν συνεργικά. Αυτάείναι ο χαλκός, το βόριο, η βιταμίνη Κ1, τα οποία είναι άφθονα και η τακτική πρόσληψη αποξηραμένων δαμάσκηνων θα βοηθούσε στην ικανοποίηση τωνδιατροφικών απαιτήσεων.
ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Οι αντιοξειδωτικές ενώσεις στα δαμάσκηνα υφίστανται σημαντική υποβάθμιση κατά την θερμική επεξεργασία. Τα αντιοξειδωτικά που απομένουν μετά την επεξεργασία είναι κυρίως φαινολικές ενώσεις, αλλά και λιποδιαλυτά καροτενοειδή και α-τοκοφερόλη, καθώς και υδατοδιαλυτό ασκορβικό οξύ.
Οι τοκοφερόλες και το ασκορβικό οξύ αποικοδομούνται επίσης σε μεγάλο βαθμό. Η ποσότητα της βιταμίνης C στα αποξηραμένα δαμάσκηνα εξαρτάται από την ποικιλία των δαμάσκηνων, τις παραμέτρους ξήρανσης και τη διάρκεια αποθήκευσης. Η υψηλότερη θερμοκρασία στεγνώματος (85◦C, ακολουθούμενη από 70◦C) καταστρέφει περισσότερο ασκορβικό οξύ από χαμηλότερη θερμοκρασία στεγνώματος (60◦C) σε δύο ποικιλίες του.
ΚΑΘΑΡΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ
Τα δαμάσκηνα είναι γνωστά για την καθαρτική δράση τους, η οποία έχει αποδοθεί στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες. Αυτό, τα καθιστά εξαιρετική τροφή για τα άτομα που πάσχουν από δυσκοιλιότητα.
Παρενέργειες
Δεν έχουν υπάρξει αναφορές σχετικά με τις παρενέργειες που σχετίζονται με την καθημερινή κατανάλωση δαμάσκηνου.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση αποξηραμένων δαμάσκηνων για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έχει σημαντική επίδραση στο επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης ή της λειτουργίας του εντέρου.
Τέλος, τα δαμάσκηνα είναι γνωστό ότι περιέχουν σημαντικά επίπεδα οξαλικών, τα οποία εμφανίζονται φυσικά και μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο του σχηματισμού πέτρας στα νεφρά. Υψηλά επίπεδα του οξαλικού στο σώμα αναστέλλουν την απορρόφηση του ασβεστίου, καταλήγοντας έτσι σε καθίζηση ασβεστίου, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό λίθων στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη.
Πρόληψη και καταστολή του καρκίνου
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα μπορεί να ασκήσουν άμεση επίδραση στο γαστρεντερικό σωλήνα, όπου τα κύτταρα έρχονται σε επαφή με όλα τα συστατικά και με βακτηριακούς μεταβολίτες των αχώνευτων συστατικών του δαμάσκηνου.
Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε φυτικές ίνες και σορβιτόλη ,τα οποία αυξάνουν την παραγωγή κοπράνων και φαινολικών ενώσεων, που μπορεί να δρουν ως αντιοξειδωτικά, αποτρέποντας τη βλάβη του DNA στο επιθήλιο του παχέος εντέρου.
Βιβλιογραφία
1. A Systematic Review on the Health Effects of Plums (Prunus domestica and Prunus salicina)
2. Dried Plums and Their Products: Composition and Health Effects–An Updated Review